ضایعه نخاعی – دلایل، علایم و درمان

متاسفانه بر اثر سوانح جاده ای سالانه تعداد زیادی از افراد دچار ضایعه نخاعی می شوند.
که درمان و بازگشت به زندگی عادی این افراد با مشکلات و مشقات زیادی همراه است.
ضایعه نخاعی هم برای خود بیمار و هم برای خانواد و مراقبین تبعات جسمی و روحی فراوانی دارد
و در صورتی که مراقبت های لازم به عمل نیاید، ممکن است صدمات جبران ناپذیری را به بار بیاورد.

تعریف ضایعه نخاعی

آسیب نخاعی (spinal cord injury) آسیب به بخشی از نخاع است که منجر به از بین رفتن عملکرد مانند تحرک و حواس پنجگانه می شود.

دلایل آسیب نخاعی

شایع ترین دلیل آسیب نخاعی تصادفات رانندگی می باشد به طوری که دلیل ۴۱.۴ درصد بروز این بیماری در ایران به خاطر تصادفات رانندگی است.
سقوط از بلندی با ۳۴.۹ درصد دلیل دوم برای ایجاد این بیماری است.

انواع آسیب نخاعی

ضایعات نخاعی را بر اساس میزان آسیب به دو دسته کامل و ناکامل تقسیم می کنند.
آسیب کامل طناب نخاعی: در این نوع آسیب عملکرد حسی و حرکتی فرد در سطح زیر ضایعه از بین می رود.
آسیب ناکامل طناب نخاعی: در این نوع آسیب با توجه به سطح و میزان ضایعه فرد برخی از عملکردهای حسی یا حرکتی یا هر دو آن ها مختل می گردد.

در یک دسته بندی دیگر ضایعه نخاعی را بر اساس سطح ضایعه در ستون فقرات دسته بندی می کنند.
در این حالت بر اساس مهره ای از ستون فقرات که دچار آسیب شده است بیان می شود برای مثال ضایعه T2 به این معنا است که طناب نخاعی در محل مهره ۲ تنه دچار آسیب شده است.

علایم و مشکلات ناشی از ضایعه نخاعی

بسته به نوع ضایعه ممکن است یک یا چند مورد از علام زیر در فرد دیده شود
• از دست دادن حرکت به طور کلی یا جزئی
• عدم توانایی درک تحریکات حسی از جمله عدم توانایی احساس گرما، سرما، لمس، درد و فشار
• از دست دادن کنترل دفع ادرار و مدفوع
• افزایش رفلکس های حرکتی و اسپاسم عضلانی
• تغییر در عملکر جنسی و باروری
• مشکلات تنفسی
• کاهش تون عضلانی
علاوه بر این موارد افراد معمولا دچار افسردگی و سرخوردگی می شوند.
زخم بستر و ایجاد استخوان در عضلات این افراد بر اثر عدم تحرک پس از مدتی نسز بسیار شایع است.

درمان

درمان قطعی برای ضایعه نخاعی وجود ندارد.
اما با پیگیری درمان های زیر عوارض ناشی از این بیماری تا حد زیادی قابل پیشگیری است.
مراجعه به دکتر متخصص مغز و اعصاب برای تحت نظر داشتن شرایط بیمار.
فیزیوتراپی جهت جلوگیری از تشدید علایم بیماری و در صورت امکان بازیابی حرکت و حس.
کاردرمانی جهت آموزش های لازم برای جابجایی و بازآموزی حرکتی و حسی و همچنین آموزش انجام فعالیت های روزانه زندگی در شرایط جدید.