سرماخوردگی و آنفولانزا در مدارس
سرماخوردگی و آنفولانزا دو بیماری ویروسی تنفسی هستند که معمولاً در فصول سرد، مخصوصاً پاییز و زمستان، در محیطهایی مثل مدارس شیوع بیشتری پیدا میکنند.
چون تعداد زیادی دانشآموز در یک فضا جمعند، تهویه ممکن است ضعیف باشد، تماس فیزیکی زیاد است و رعایت بهداشت شخصی همیشه کامل نیست.
سرماخوردگی معمولاً علائمی مثل آبریزش بینی، عطسه، گلودرد خفیف، کمی سرفه و گاهی تب ملایم دارد.
ویروسهای مختلفی میتوانند باعث آن شوند (راینوویروس، کرونا ویروسهای معمولی، آدنوویروس و غیره).
شدت بیماری معمولاً کم و متوسط است و مدت طولانی یا عوارض خطرناک ندارد.
آنفولانزا معمولاً شدیدتر است: شروع ناگهانی تب، لرز، بدندرد، خستگی شدید، سرفه، گلودرد، گاهی تهوع یا دردهای شکمی. خطرش مخصوصاً برای دانشآموزانی که بیماری زمینهای دارند، بیشتر است.
در مدارس، دانشآموزانی که مبتلا میشوند ممکن است باعث انتشار ویروس به دیگران شوند، معلمها و کارکنان مدارس هم ممکن است در معرض خطر باشند، به ویژه آنهایی که بیماریهای مزمن دارند.
شایعترین بیماری دانش آموزی در فصل مدارس
با آغاز سال تحصیلی و حضور جمع زیادی از دانشآموزان در کلاسها، احتمال انتقال بیماریها بهطور چشمگیری افزایش پیدا میکند.
در این میان، بیماریهای تنفسی بیشترین سهم را دارند و سرماخوردگی و آنفولانزا شایعترین آنها محسوب میشوند.
این دو بیماری بهدلیل انتقال سریع از طریق عطسه، سرفه یا حتی لمس سطوح آلوده، خیلی راحت میان دانشآموزان پخش میشوند.
علاوه بر این، مشکلاتی مانند عفونتهای گوش، گلو و سینوسها نیز در این دوران بسیار دیده میشود، زیرا سیستم ایمنی کودکان هنوز در حال تکامل است و حساسیت بیشتری نسبت به عوامل بیماریزا دارند.
همچنین، بیماریهای ویروسی دستگاه گوارش مثل اسهال و استفراغ از دیگر مشکلات شایع هستند که معمولاً به دلیل تماس با غذای آلوده یا رعایت نکردن بهداشت فردی انتقال مییابند.
نکته مهم این است که رعایت ناقص بهداشت فردی بهخصوص شستوشوی منظم دستها و تماس نزدیک دانشآموزان با یکدیگر در کلاس یا زنگ تفریح، زمینه اصلی گسترش سریع این بیماریها را فراهم میکند.
به همین دلیل، آموزش عادات ساده بهداشتی در مدارس میتواند نقش بزرگی در کاهش شیوع این بیماریها داشته باشد.
کاهش علائم سرماخوردگی و آنفولانزا در مدارس با رعایت بهداشت
رعایت بهداشت در مدارس میتواند شدت علائم و مدت بیماری را کم کند، و همچنین جلوی شیوع را بگیرد.
برخی اقدامات مهم:
- شستن مرتب دستها با آب و صابون یا استفاده از مواد ضدعفونیکننده.
این کار یکی از مؤثرترین روشهاست. - پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه، ترجیحاً با دستمال یا جلوی آرنج.
- تضمین تهویه مناسب کلاسها، باز کردن پنجرهها وقتی امکان دارد، استفاده از هواکشها یا تصفیه هوا.
- ضد عفونی کردن سطوح مشترک مثل دستگیرهها، میزهای کلاس، نردبانها و وسایل ورزشی.
- استفاده از ماسک در مواقعی که ویروس فعال است، مخصوصاً اگر یکی از دانشآموزان یا معلمان علائم داشته باشد.
- آموزش به دانشآموزان برای رعایت بهداشت شخصی: دفترچه دستشویی، عدم به اشتراک گذاشتن وسایل مثل لیوان، دستمال، قلم و غیره.
۵ راهکار برای جلوگیری از شیوع آنفولوانزا در مدارس
با توجه به اینکه مدارس محیطی پرجمعیت هستند، ویروس آنفولانزا بهسرعت میان دانشآموزان منتقل میشود.
رعایت چند اقدام کلیدی میتواند نقش بزرگی در پیشگیری داشته باشد:
- واکسیناسیون سالانه دانشآموزان و کارکنان مدرسه
واکسن آنفولانزا مؤثرترین راه پیشگیری است و باعث کاهش موارد ابتلا و شدت بیماری میشود.
تزریق واکسن در اوایل پاییز، پیش از شروع فصل شیوع، به دانشآموزان و معلمان توصیه میشود.
- مرخصی و استراحت در زمان بیماری
اگر دانشآموزی علائمی مانند تب، بدندرد یا سرفه شدید داشته باشد، باید در خانه بماند.
این کار هم به بهبود سریعتر او کمک میکند و هم مانع انتقال ویروس به سایر همکلاسیها میشود. حضور در مدرسه با وجود علائم، خطر شیوع گسترده را بالا میبرد.
- سیاست حمایتی مدارس در قبال دانشآموزان بیمار
مدرسه باید فضایی ایجاد کند که دانشآموز یا والدینش نگران غیبت نباشند.
اگر سیاست مدرسه سختگیرانه باشد، معمولاً کودکان حتی با بیماری هم به مدرسه میآیند و این موضوع باعث شیوع بیشتر بیماری میشود.
- تهویه و نظافت مناسب محیط کلاسها
کلاسهایی با پنجرههای بسته و تهویه ضعیف بهترین محیط برای تکثیر ویروس هستند.
باز گذاشتن پنجرهها، استفاده از دستگاههای تهویه یا تصفیه هوا و همچنین ضدعفونی روزانه سطوح پرتماس مثل میز، دستگیره در و نیمکتها، از اقدامات ضروری است.
- آموزش و فرهنگسازی در بین والدین و دانشآموزان
آموزش راههای سادهای مانند شستوشوی مرتب دستها، پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه، مصرف مایعات، خواب کافی و تغذیه سالم میتواند مقاومت بدن را بالا ببرد.
والدین هم باید علائم اولیه را بشناسند و در صورت مشاهده، سریعاً اقدام کنند.
کودک مبتلا به آنفولانزا چه زمانی میتواند به مدرسه بازگردد؟
بازگشت کودک به مدرسه پس از ابتلا به آنفولانزا باید با دقت انجام شود، چون حضور زودهنگام میتواند باعث انتقال ویروس به دیگر دانشآموزان شود و همچنین روند بهبودی کودک را به تأخیر بیندازد.
بر اساس توصیههای CDC و سایر مراکز بهداشتی معتبر، شرایط زیر باید رعایت شود:
- قطع تب حداقل به مدت ۲۴ ساعت بدون دارو
کودک باید یک شبانهروز کامل تب نداشته باشد، بدون اینکه از داروهای کاهنده تب مثل استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرده باشد.
اگر تب تنها به کمک دارو پایین بیاید، هنوز ویروس فعال است و کودک ناقل محسوب میشود.
- بهبود نسبی وضعیت عمومی
علاوه بر قطع تب، کودک باید حال عمومی بهتری داشته باشد.
یعنی انرژی کافی برای فعالیت داشته باشد، اشتهایش بازگشته باشد و علائمی مثل گلودرد یا بدندرد کاهش پیدا کرده باشد.
- توجه به مدت زمان بیماری
در بسیاری از کشورها توصیه میشود کودکان حداقل ۵ روز پس از شروع علائم در خانه بمانند، چون در این بازه بیشترین میزان انتقال ویروس رخ میدهد.
در موارد ابتلای شدید، ماندن بیشتر در خانه ضروری است.
- بررسی شدت علائم باقیمانده
اگر کودک هنوز سرفههای شدید، تنگی نفس یا ضعف شدید دارد، حتی با وجود نبود تب، بهتر است در خانه استراحت کند.
برگشت زودهنگام به مدرسه میتواند هم به خودش آسیب بزند و هم به دیگران.
- نقش والدین و پزشک
تصمیم نهایی برای بازگشت کودک باید با مشورت والدین و در صورت لزوم پزشک گرفته شود.
اگر کودک بیماری زمینهای مثل آسم یا نقص ایمنی دارد، احتیاط بیشتری لازم است.
به طور خلاصه، بهترین زمان بازگشت به مدرسه زمانی است که حداقل ۲۴ ساعت بدون تب باشد، حال عمومیاش بهتر شده و علائم اصلی کاهش یافته باشند.
عجله در بازگشت نهتنها سلامت دیگران را به خطر میاندازد، بلکه میتواند روند بهبودی کودک را هم طولانیتر کند.
نکات مهم بهداشتی در پیشگیری از آنفولانزا
برای کاهش خطر ابتلا به آنفولانزا، رعایت مجموعهای از اصول ساده اما مؤثر در خانه و مدرسه ضروری است.
مهمترین این نکات عبارتند از:
- واکسیناسیون سالانه: بهترین راه محافظت در برابر آنفولانزا تزریق واکسن است.
همه افراد بالای ۶ ماه، بهویژه کودکان، معلمان و کسانی که بیماری زمینهای دارند، باید هر سال واکسینه شوند. - رعایت بهداشت دستها: شستن مرتب دستها با آب و صابون، بهویژه پس از عطسه، سرفه یا لمس وسایل مشترک، یکی از مؤثرترین راههای جلوگیری از انتقال ویروس است.
در صورت نبودن آب و صابون، میتوان از محلولهای ضدعفونیکننده استفاده کرد. - پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه: آموزش به کودکان برای استفاده از دستمال یا خم آرنج هنگام عطسه و سرفه ضروری است.
در زمان شیوع بیماری، استفاده از ماسک نیز میتواند نقش مهمی در پیشگیری ایفا کند. - فاصلهگذاری در زمان شیوع: حفظ فاصله مناسب بین دانشآموزان، بهویژه در کلاسهای شلوغ یا هنگام زنگ تفریح، مانع انتقال سریع ویروس میشود.
- نظافت و ضدعفونی محیط: سطوحی مانند میزها، نیمکتها، دستگیرهها و وسایل ورزشی که تماس زیادی با آنها وجود دارد، باید مرتب تمیز و ضدعفونی شوند.
- تقویت سیستم ایمنی با سبک زندگی سالم: خواب کافی، تغذیه مقوی و مصرف مایعات فراوان باعث افزایش توان بدن در مقابله با ویروسها میشود.
همچنین کاهش استرس و انجام فعالیتهای بدنی سبک مثل ورزش روزانه، مقاومت بدن را بیشتر میکند.
برای پیشگیری از آنفولانزا چی بخوریم؟
تغذیهی مناسب میتواند نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال ابتلا به آنفولانزا داشته باشد.
مصرف روزانهی میوهها و سبزیجات تازه، بهویژه منابع غنی از ویتامین C مانند پرتقال، نارنگی، لیمو، توتفرنگی و سبزیجات برگ سبز، به بدن کمک میکند با ویروسها بهتر مقابله کند.
همچنین غذاهای حاوی روی، از جمله گوشت، حبوبات و مغزها، برای افزایش توان دفاعی بدن بسیار مفیدند.
استفاده از روغن ماهی و خوراکیهای سرشار از امگا-۳ با کاهش التهاب، مقاومت بدن را در برابر بیماریها بالا میبرد.
نوشیدن آب کافی، انواع دمنوش یا حتی سوپهای گرم باعث میشود مجاری تنفسی مرطوب بمانند و بدن توان بیشتری برای مقابله با ویروس پیدا کند.
علاوه بر این، مصرف پروبیوتیکها و غذاهای تخمیری میتواند تعادل میکروبیوم روده را حفظ کرده و سیستم ایمنی را تقویت کند.
در مقابل، بهتر است مصرف بیش از حد شکر و خوراکیهای فرآوریشده محدود شود، زیرا این دسته از مواد غذایی ممکن است عملکرد ایمنی بدن را تضعیف کنند.
