سوند نلاتون چیست ؟

آیا میدانید سوند نلاتون چیست ؟

این بخش از درمان در منزل دکتر بصیر شفیع قصد داریم تا با یکی از رایج ترین مدل های سونداژ آشنا شویم ….

سوند نلاتون یا کاتتر نلاتون در بسته های استریل تولید میشود .

این سوند بالون نداشته و نسبت به سایر سوند ها نرم تر و منعطف تر میباشد و کیسه تخلیه ادرار ندارند .

عموما از این نوع سوند برای نمونه گیری ادرار استفاده می شود .

برای انجام این عمل ، سوند نلاتون را به مجرای ادرار متصل می کنند تا وارد مثانه شده و از این طریق ادرار را جمع آوری نماید .

سوند ، لوله ای نازک ، توخالی و یک بار مصرف می باشد که انعطاف پذیر بوده و از آن در جهت جمع آوری ادرار بیمارانی که در دفع ادرار خود با مشکل رو به رو هستند ، استفاده می کنند .

سوندها دارای انواع و اقسام مختلفی بوده که یکی از پرمصرف ترین آن ها ، در مراکز درمانی ، سوند نلاتون می باشد .

سوند نلاتون (Nelaton Catheter) یکی از پرکاربردترین انواع سوندهای پزشکی است که معمولاً برای تخلیه موقتی ادرار یا تزریق دارو به مثانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این نوع سوند از جنس PVC نرم یا سیلیکون انعطاف‌پذیر ساخته می‌شود و برخلاف سوند فولی، فاقد بالون نگه‌دارنده است.

طراحی آن به‌گونه‌ای است که برای استفاده کوتاه‌مدت و در شرایط سرپایی مناسب باشد. در پایان استفاده، سوند به‌راحتی از بدن خارج می‌شود.

این سوند در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و حتی مراقبت‌های خانگی توسط افراد آموزش‌دیده استفاده می‌شود و می‌تواند جایگزینی مناسب برای بیماران دارای مشکلات ادراری موقت باشد.

بیشتر بدانید : سونداژ مثانه و معده در منزل

 

کاربردهای سوند نلاتون

1. تخلیه موقت مثانه در بیماران ناتوان یا بی‌اختیار:  در مواردی مثل پس از جراحی، بی‌هوشی، سکته مغزی یا آسیب نخاعی.
2. جمع‌آوری نمونه ادرار برای آزمایش‌های دقیق:  زمانی که جمع‌آوری نمونه استریل ضروری است و امکان دفع طبیعی وجود ندارد.
3. تزریق دارو به مثانه:  مانند داروهای ضدعفونی‌کننده یا داروهای شیمی‌درمانی در بیماران مبتلا به سرطان مثانه یا سیستیت بینابینی.
4. استفاده در بیماران با احتباس ادراری:  به‌عنوان راهکار سریع در مواقع اورژانسی.
5. تخلیه ترشحات از نواحی دیگر بدن:  در برخی شرایط خاص (مانند ساکشن ترشحات نازوفارنکس یا تنفس مصنوعی)، از سایزهای کوچک نلاتون استفاده می‌شود.
6. آموزش مراقبت در خانه:  برای بیمارانی که نیاز به استفاده گه‌گاهی از سوند دارند و توسط پرستار یا همراه آموزش می‌بینند.

سایزبندی و رنگ‌بندی سوند نلاتون

سوندهای نلاتون با استفاده از استاندارد فرانسوی (French Size – FR یا CH) شماره‌گذاری می‌شوند. هر سایز دارای رنگ خاصی است که شناسایی سریع و دقیق را برای کادر درمان تسهیل می‌کند.

سایز (FR)	رنگ	گروه سنی و کاربرد
۶–۸	بنفش، آبی روشن	نوزادان و کودکان خردسال
۱۰–۱۲	مشکی، سفید	کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان
۱۴–۱۸	سبز، نارنجی	بزرگسالان معمولی
۲۰–۲۶	قرمز، زرد	بزرگسالان با مثانه حجیم یا خاص

نکته:  انتخاب سایز نامناسب ممکن است باعث درد، آسیب یا ناکارآمدی عملکرد سوند شود.

نحوه استفاده صحیح از سوند نلاتون

1. شست‌وشوی کامل دست‌ها با آب و صابون یا محلول ضدعفونی‌کننده
2. ضدعفونی ناحیه تناسلی با محلول مناسب (مانند بتادین رقیق‌شده)
3. استفاده از ژل روان‌کننده استریل (مثل لیدوکائین ژل) برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب به مجرا
4. قرار دادن بیمار در حالت خوابیده به پشت با زانوهای خم
5. وارد کردن سوند به‌آرامی و بدون فشار تا زمانی که ادرار شروع به خروج کند
6. پس از پایان تخلیه، به‌آرامی سوند را خارج کرده و ناحیه را تمیز کنید
7. امحاء بهداشتی سوند در صورت یک‌بار مصرف بودن یا استریل‌سازی مجدد در صورت مصرف چندباره

نکته ایمنی: هنگام وارد کردن سوند، از وارد آوردن فشار یا زاویه نامناسب خودداری کنید تا به مجرا آسیب نرسد.

عوارض احتمالی و هشدارها

اگرچه استفاده از سوند نلاتون عموماً بی‌خطر است، اما استفاده نادرست، مکرر یا غیربهداشتی می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:

• عفونت‌های مجاری ادراری (UTI)
• زخم یا خراش در مجرای ادرار
• اسپاسم مثانه یا احساس درد حین استفاده
• حساسیت یا آلرژی به ماده سازنده سوند یا ژل روان‌کننده
• احتمال آسیب به مجرا در بیماران دارای تنگی مجرا یا پروستات بزرگ

هشدار:  استفاده خودسرانه از سوند بدون آموزش یا تجویز پزشک ممکن است باعث آسیب دائمی به سیستم ادراری شود.

مقایسه سوند نلاتون با دیگر انواع سوندها

ویژگی‌ها	سوند نلاتون	سوند فولی	سوند کاندومی
مدت استفاده	کوتاه‌مدت	بلندمدت (تا چند روز)	بلندمدت، بدون ورود به بدن
نحوه استفاده	داخل مجرای ادرار	داخل مجرای ادرار	روی آلت، غیرتهاجمی
بالون نگه‌دارنده	❌ ندارد	✅ دارد	❌ ندارد
کاربرد اصلی	تخلیه موقت، نمونه‌گیری	مراقبت‌های بیمارستانی	بیماران با بی‌اختیاری مزمن

تفاوت سوند نلاتون و سوند فولی

بر عکس سوند فولیث ، سوند نلاتون بدون پوسش است .

بنابراین قبل از استفاده باید به صورت دستی روان سازی آن انجام گردد .

روان سازی سوند های نلاتون را میتوان با استفاده از بسته های لوبریکانت استریل شده تکی یا ژل های لوبریکانت استریل انجام داد .

کاتتر نلاتون به صورت سته های جیبی مسافرتی و به صورت منحنی شکل یا u شکل تولید می شود و به آسانی قابل حمل هستند .

علت های استفاده از سوند فولی به جای سوند نلاتون

برعکس سوند های نلاتون ، کاتتر فولی یا سوند فولی شامل یک بالون حاوی آب استریل است که از هنگام جایگذاری سوند فولی از خروج ان از مثانه جلوگیری نماید .

با استفاده از سوند فولی ادرار به طور خودکار از مثانه به کیسه تخلیه ادرار متصل به آن تخلیه می گردد.

با استفاده از سوند فولی فرد قادر به انجام فعالیت طبیعی روزانه خود نیز هست اما در سوند های نلاتون دارای این ویژگی نمیباشد و فاقد مکانیزم  عملکرد کاتتر فولی است .

توصیه‌های پایانی برای استفاده بهینه از سوند نلاتون

• همیشه با پزشک یا پرستار مشورت کنید، به‌ویژه برای استفاده خانگی یا در افراد سالمند و کودکان.
• بهداشت کامل را رعایت کنید؛ حتی یک بار استفاده غیربهداشتی ممکن است منجر به عفونت‌های جدی شود.
• از ژل‌های روان‌کننده استریل و مخصوص استفاده پزشکی بهره ببرید.
• علائم هشدار را بشناسید: تب، درد، خون در ادرار، سوزش یا عدم خروج ادرار پس از استفاده باید سریعاً گزارش شود.

سوند نلاتون ابزاری ساده، ایمن و در عین حال بسیار کاربردی در حوزه اورولوژی و مراقبت‌های پرستاری است.

با آگاهی و آموزش صحیح، می‌توان از این ابزار برای کمک به بیماران در تخلیه ادرار، نمونه‌گیری و درمان موضعی استفاده کرد؛ بدون آنکه با عوارض جدی مواجه شد.